Czerniak to nowotwór złośliwy skóry. Powstaje z melanocytów – komórek wytwarzających barwnik zwany melaniną, który powoduje, że skóra ciemnieje w kontakcie z promieniowaniem UV, czyli słońcem lub światłem wykorzystywanym w solarium. Pojawia się najczęściej na skórze – na nogach oraz na plecach i karku, a także na skórze głowy, między włosami. Może również wystąpić w obrębie ust, nosa czy gałki ocznej.
Długotrwała i regularna ekspozycja na promienie słoneczne, jasna karnacja, piegi i duża liczba znamion to główne czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na nowotwór skóry. Istotnym czynnikiem może być też historia nowotworowa w najbliższej rodzinie.
Jak rozpoznać czerniaka?
Czerniak może być łatwo rozpoznany, gdyż na ogół pojawia się na powierzchni skóry, a w jego diagnostyce kluczową rolę odgrywa samokontrola.[iii] Kontrola znamion na skórze, także na skórze głowy i za uszami, jest niezwykle ważna. Należy obserwować istniejące oraz nowo pojawiające się znamiona. Pieprzyki i narośle, które budzą nasz niepokój powinny być niezwłocznie skonsultowane z lekarzem. Naszą szczególną uwagę powinny zwrócić takie właściwości znamion jak asymetryczny kształt, nieregularne brzegi, obecność wielu kolorów, duża średnica czy jakakolwiek zmiana znamienia (zmiana koloru, faktury, wielkości, kształtu).
W samokontroli znamion może pomóc nam ABCDE czerniaka:
- A – czyli asymetryczny kształt
- B – nieregularne brzegi, które trudno określić
- C – czerwony, czarny kolor – obecność kilku kolorów (również niebieskiego czy brązowego etc) lub jego nierówne rozłożenie to czasami znak ostrzegawczy
- D – duża średnica zmiany – czerniaki często mają ponad 6 mm średnicy
- E – ewolucja – jeśli znamię zmienia fakturę, kolor lub rozmiar, niezwłocznie udaj się do dermatologa
Jak wygląda wizyta u lekarza?
Podczas wizyty należy pokazać lekarzowi znamię, które nas niepokoi. Powinien on obejrzeć dokładnie całą skórę i zapytać o kilka kwestii – np.: Jak dawno pojawiło się znamię? Czy któreś ze znamion zmieniło się ostatnio? Czy ktoś w rodzinie chorował w przeszłości na czerniaka? Następnie lekarz sprawdzi zmiany na skórze za pomocą dermoskopu, który pozwoli lepiej się przyjrzeć zmianom na skórze. Urządzenie pozwala powiększyć zmianę, a ponadto wyposażone jest we własne źródło światła, co umożliwia dokładną ocenę cech samej podejrzanej zmiany. Badanie to trwa kilka minut – jest bezinwazyjne i bezbolesne.
Kolejnym krokiem podczas badania jest ocena lekarza dermatologa, czy zmiany na skórze budzą obawy. Jeśli tak, lekarz powie w jakiej placówce można je usunąć i zrobić badanie histopatologiczne wyciętego materiału. Wyniki badania pozwolą ustalić, czy zmiana ma postać łagodną, czy jest to czerniak lub inny nowotwór skóry. Usunięcie znamienia wykonywane jest przy znieczuleniu miejscowym i trwa kilkanaście minut.
Podczas wizyty warto zapytać się o dalsze zalecenia, jeśli cokolwiek jest dla nas niezrozumiałe nie bójmy się dopytać o wyjaśnienie. Możemy również poprosić, aby lekarz pokazał nam jak prawidłowo oglądać znamiona i na co zwrócić szczególną uwagę.
Mecenasem kampanii „Miej oko na skórę” organizowanej przez Stowarzyszenie Pomocy Chorym na Mięsaki i Czerniaki Sarcoma w partnerstwie z Akademią Czerniaka jest firma Novartis, a partnerem akcji w województwie podkarpackim Szpital Specjalistyczny w Brzozowie – Podkarpacki Ośrodek Onkologiczny im. Ks. B. Markiewicza. Patronat honorowy nad akcją objął Urząd Miasta Brzozowa.
Więcej informacji nt. kampanii „Miej oko na skórę” na stronie Stowarzyszenia Sarcoma sarcoma.pl
Bibliografia:
[I] akademiaczerniaka.pl, „Czerniak – co to jest? Przyczyny czerniaka”; artykuł dostępny na stronie: https://www.akademiaczerniaka.pl/o-czerniaku/czerniak-co-to-jest; Dostęp: 23.05.2022
[II] akademiaczerniaka.pl, „Jak rozwija się czerniak skóry – czynniki ryzyka”; artykuł dostępny na stronie: https://www.akademiaczerniaka.pl/o-czerniaku/jak-rozwija-sie-czerniak-skory-czynniki-ryzyka;. Dostęp: 23.05.2022
[III] sarcoma.pl, „Profilaktyka, objawy i diagnoza”; artykuł dostępny na stronie: https://www.sarcoma.pl/raki-skory/profilaktyka-objawy-i-diagnoza/. Dostęp: 23.05.2022
[IV] Melanoma Research Foundation. The ABCDEs of Melanoma. Dokument dostępny na stronie: https://melanoma.org/melanoma-education/what-melanoma-looks-like/. Dostęp: 23.05.2022
[V] akademiaczerniaka.pl. „Jak przygotować się do wizyty u lekarza?” Artykuł dostępny na stronie: https://www.akademiaczerniaka.pl/o-czerniaku/podejrzane-znamie-co-robic/jak-przygotowac-sie-do-wizyty-u-lekarza. Dostęp: 23.05.2022