Wilk lub niedźwiedź przy zabudowie? W bieszczadzkich gminach działają rejestry takich zdarzeń

Na terenie Podkarpacia został wdrożony rejestr zdarzeń konfliktowych z udziałem dużych drapieżników. Kilkadziesiąt gmin Bieszczad i pogórza przyjmuje od mieszkańców zgłoszenia dotyczące aktywności tych zwierząt przy zabudowie lub w innych niepokojących okolicznościach, a to w konsekwencji pomoże podejmować działania adekwatne do sytuacji.

Rejestr został opracowany przez Fundację Bieszczadziki przy wsparciu naukowców z Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie oraz zyskał poparcie Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Rzeszowie.

Wdrożenie systematycznego, ujednoliconego rejestru, który będzie dokumentował wszystkie istotne okoliczności pojawiania się zwierząt przy zabudowie pozwoli wnioskować o ich podłożu i będzie stanowić podstawę do podjęcia adekwatnych działań. W obecnym systemie prawnym możliwy jest odłów, płoszenie oraz w ostateczności eliminacja zwierząt problemowych, czyli takich które regularnie wchodzą w konflikt z człowiekiem. Przykładowo, raportowanie zdarzeń w gminie Solina pozwoliło na wyznaczenie miejsc do odłowu niedźwiedzi, które regularnie pojawiały się przy zabudowie oraz ich płoszenie. Poza podejmowaniem działań doraźnych, minimalizujących istniejące konflikty, istotnym założeniem rejestrowania zdarzeń jest poznanie ich podłoża, co pozwoli uniknąć eskalacji konfliktów w przyszłości, bowiem analizując okoliczności możemy określić dlaczego te zwierzęta pojawiają się przy zabudowie i usunąć przyczynę.

Zwracamy się do mieszkańców by zgłaszali do właściwej gminy każdą obserwację wilka lub niedźwiedzia. Za prowadzenie rejestru odpowiedzialny jest wcześniej przeszkolony pracownik gminy, który przyjmuje zgłoszenia od mieszkańców i prowadzi wizje lokalne w celu oględzin miejsca zdarzenia i dokumentacji.

Ważne jest, aby rejestrować wszystkie obserwacje zwierząt przy zabudowie lub tolerujących obecność człowieka, żeby móc działać zanim zwierzę stanie się uciążliwe. Lęk u zwierząt zanika stopniowo w procesie uczenia się, gdy dany osobnik przebywając w pobliżu zabudowy nie doświadcza negatywnych bodźców, a dodatkowo pozytywne skojarzenia są wzmacniane przez łatwą dostępność pokarmu. Aby przeciwdziałać narastaniu konfliktów należy przede wszystkim zmniejszyć dostępność pożywienia dla dzikich zwierząt, a w przypadku zwierząt które już się nauczyły korzystać z tego typu zasobów – zastosować warunkowanie awersyjne, czyli dostarczenie negatywnych bodźców (np. płoszenie przy użyciu petard lub amunicji gumowej), które powtarzane mogą przywrócić w zwierzęciu lęk przed człowiekiem.

Kontekst ogólny

Odbudowa europejskich populacji dużych drapieżników połączona z ekspansją zabudowy i infrastruktury sprawia, że człowiek i dzikie zwierzęta niejednokrotnie współdzielą przestrzeń. Zdarzają się więc sytuacje, w których drapieżniki pojawiają się w pobliżu człowieka, co w konsekwencji może prowadzić do konfliktów.

Na terenie Bieszczad działania minimalizujące konflikty z drapieżnikami podejmuje Fundacja Bieszczadziki, która w swoich strukturach utworzyła pierwszą grupę interwencyjną odławiającą i płoszącą duże drapieżniki na Podkarpaciu. Fundacja zrzesza specjalistów zajmujących się dzikimi zwierzętami, posiadających szerokie uprawnienia oraz doświadczenie praktyczne i naukowe.

Należy jednak zaznaczyć, że obecny system prawny posiada szereg ograniczeń w podejmowaniu skutecznych interwencji. Fundacja, oprócz podejmowania działań w odpowiedzi na bieżące konflikty, podejmuje kroki w celu usprawnienia systemu zarządzania populacjami zwierząt, zwracając się do instytucji państwowych o stworzenie przestrzeni prawnej, administracyjnej i finansowej.

Więcej informacji: Przeciwdziałanie sytuacjom konfliktowym z udziałem dużych drapieżników - Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Rzeszowie - Portal Gov.pl (www.gov.pl)